{ARGIEF}

Berig van Die Burger 7 Augustus 2009, geplaas met hulle toestemming

’n Ma staan byna trots by haar seun wat van moord aangekla word. ’n Ma vloek ’n vrou uit wat haar man van verkragting beskuldig. ’n Ma laat toe dat haar dogter deur ’n stiefpa of oupa seksueel misbruik word.

Is vroue minder moreel as mans?

Hoe besluit ons iets is reg of verkeerd?

Is die wet ons maatstaf? Die Bybel?

Die vraag oor wat reg is, hou die mensdom al vanselfsprekend eeue besig.

Sokrates het gesê: Ek tree met myself in gesprek oor my dade; as ek doen wat verkeerd is, kan ek nie met myself saamleef nie. Kant het gevoel: As jou kind steel, moet jy hom rapporteer.

In 1981 het ’n navorser bevind dat iemand wat moreel volwasse is altyd dit wat regverdig is teenoor almal as maatstaf gebruik. Hy het bevind dat regverdigheid die groot rigtinggewende beginsel is om die mens te lei om te doen wat reg is.

Skaars twee jaar later maak ’n vrouesielkundige, Carol Gilligan, ’n opspraakwekkende bevinding.

Nadat sy ’n groot groep vroue ondervra het, kom sy tot die gevolgtrekking dat vroue wel anders, maar net so volwasse en geloofwaardig oor moraliteit dink soos mans.

Hoewel daar later probleme met haar navorsing aangetoon is, bly haar bevinding interessant.

Sy sê vroue gebruik die taal van omgee soos dit uiting vind in die talle persoonlike verhoudings waarin hulle staan. Vroue is afhanklik van ander en ander is afhanklik van hulle – dit is hierdie interafhanklikheid wat bepaal wat ’n vrou laat besluit wat reg of verkeerd is. ’n Vrou is nie ’n self wat met haar gewete praat wat ’n natuurlik greep op geregtigheid het nie. ’n Vrou is ’n self-in-vele-verhoudings.

Mense het dadelik regop gesit. Hierdie bevinding bied twee radikale nuwe perspektiewe.

’n Duitse vroulike filosoof (die woord filosofin bestaan blykbaar slegs in Duits) het dit só gestel: Een van die sentrale waarhede van die etiek van omgee is dat dit die moontlikhede open vir verskillende waarhede waaruit verskillende moraliteite vloei.

Ons kan dink Hansie Cronjé was nie werklik skelm nie, ander mag verskil, en ons kan almal reg wees binne ons wêrelde van diegene vir wie ons omgee.

Dit staan in skerp kontras tot die idee dat elke mens ’n uitgemaakte greep op geregtigheid het wat gebaseer is op ’n teks wat net een interpretasie het.

Die tweede perspektief is dat moraliteit wat op verhoudings gegrond is, dalk nie net vir vroue geld nie, maar ook vir mans.

Wie vorm ten slotte hierdie mans wat op ’n dag as volwassenes besluit wat reg of verkeerd is?

Die Bybel of die wet mag wel gebruik word, maar dit is veral hoe die gemeenskap leef wat ons morele besef vorm. Daar bestaan dus nie iemand wat kan spog dat sy/haar oordeel oor wat reg en verkeerd is nie beïnvloed word deur die verhoudings waarbinne hy/sy staan nie.

Die uiteenlopendheid en apart gevormde gemeenskappe waarbinne Suid-Afrikaners staan, is een van die groot struikelblokke om ’n samehangende etiek te vorm waarbinne ons saamstem oor wat ons aanvaarbaar en onaanvaarbaar vind.

Gesprekke in die land word ernstig gekortwiek omdat mense dink dat hul norme die “ware” Christelike/Afrika- of internasionale norme is.

Twee dinge is nodig om te kom tot ’n konsensus oor wat reg en verkeerd is in die land: Minderhede moet leer om verhoudings te skep en sodoende integraal deel te word van die meerderheid. Dan benodig ons ’n gereelde instroming van mense uit Afrika om die geloof dat Afrika of swart een homogene groep is met een waarheid en een passiewe verlede van lyding, voortdurend te ondermyn.

Lees gerus  The Moral Maze: A Way of exploring Christian Ethics van David Cook Publisher: Abingdon Pr (Mar 1990)