{ARGIEF}

Op hierdie wyse is Advent ‘n tyd vir terugkyk na Israel se verwagting van die Messias, én ook ‘n vooruit kyk na die wederkoms as finale gestalte van Christus se triomf oor die magte van sonde en dood wat met die gebeure van Paassondag ‘n werklikheid geword het. Advent dra dus die betekenis van swangerskap en afwagting. Ons verlang na die geboorte (lees ook: wederkoms) van die Seun. Ons hele lewe word op die een of ander manier spandeer in afwagting – gebeure van hoop, verwagting en onvoltooide verlossing. Waar ‘om te wag’ in ons gejaagde, moderne samelewing geassosieer word met ‘n vermorsing, wil Advent ons leer om geduldig te wag op die Here. Om te wag word ‘n kuns waarin geleer word dat (soos in die geval van swangerskap) niks van waarde tereg kan kom sonder ‘n tyd van stille ontwikkeling nie. Daarom dat simbole soos om te bak, fermentering, rypwording alles dui op ‘n proses van wat besig is om te word. So berei ons onsself voor vir die viering van Kersfees én Christus se wederkoms.

Wat vier ons in Advent?

Advent is nie net ‘n voorbereidingstyd op Christus se eerste koms nie, maar ook op die tweede. In die Adventstyd leef daar iets van die spanning dat Christus reeds gekom het, maar ook dat Hy weer sal kom. Advent is die tyd waartydens ons onsself opnuut inleef in die wonder van die menswording van Christus. Ons berei ons opnuut voor om die Verlosser in ons lewens te verwelkom. Ons leef ook in die verwagting dat die Verlosser weer gaan kom en daarom is ons gebed: maranata (kom tog gou, Here!). Ons viering hiervan staan dus nie in die teken van boetedoening nie, maar van vreugde en afwagting. Ons vier fees in ‘n gees van voorbereiding en geduld. Dit maak van Kersfees self ‘n ryker ervaring. Advent is dus ‘n tyd van herinnering en verwagting. Die eerste week weke tema is verwagting. Die tweede week se tema is verkondiging. Die derde week se tema is vreugde. Die vierde week se tema is reinheid.

Wanneer vier ons Advent?

Die kerklike jaar begin met die eerste Sondag van Advent.

In Suid-Afrika gaan die betekenis van Advent maklik verlore tussen al die afsluitingsfunksies, gejaag van die vakansie en voorbereidings vir die feestyd. Tog bied die Adventstyd ons die geleentheid om van die haastige kommersialisme voor Kersfees te ontsnap en ons voor te berei op die wonder en misterie van Christus se menswording. Daar is vier Adventsondae voor Kersfees, waartydens ons vanuit verskillende perspektiewe met verwagting op die koms van Christus voorberei. Advent strek dus gewoonlik oor so bietjie meer as vier weke.

Die tweeledige fokus van Advent word ook gereflekteer in die vier Adventsondae. Waar die Adventstyd begin met ‘n fokus op Christus se tweede koms, verskuif dit stelselmatig na Sy geboorte (wat dan uitloop op Kersdagvieringe). In werklikheid word ons reeds tydens die laaste drie Sondae van die vorige Koninkrykstyd (wat oorgaan in Adventstyd) reeds voorberei vir ‘n fokus op Christus se wederkoms met temas wat reeds dan al daarop konsentreer.

Die eerste Sondag van Advent is dan baie spesifiek tematies gekoppel aan die wederkoms. Tydens die tweede en derde Sondae in Advent kom daar reeds ‘n verskuiwing, met konsentrasie op die Messiaanse boodskap van Johannes die Doper. Die vierde Sondag antisipeer dan baie spesifiek die geboorte van Christus.

Waar kom die tradisie van Advent vandaan?

Die voorbereiding vir Kersfees het ‘n lang tradisie. Reeds so vroeg as in die vierde eeu nC is daar in Spanje en Frankryk begin met liturgieë wat dui op die kerklike voorbereiding vir Kersfees. In die sesde eeu is soortgelyke liturgieë ook in Rome in gebruik geneem. In Rome was dit aanvanklik egter net bekend as ‘n enkele dag se vas ter voorbereiding van Kersfees. Gregorius die Grote was die eerste persoon wat die lengte van Advent vasgestel het op vier weke. Die tema van die Tweede Koms van Christus was altyd dominant in hierdie kerklike seisoen. Tot so laat as die twaalfde eeu was dit beskou as ‘n tyd waarin wit klere gedra is en die Gloria in Excelsis gesing is.

Simbole en rituele in Advent

In Adventstyd word die hoop op Christus gevier in die eredienste, maar ook in jou persoonlike lewe. Dit is ‘n besondere simboolryke tyd en bied die geleentheid om deur allerlei simbole en rituele ons geloof te vier.

  • Sedert die 16de eeu is purper die gebruiklike kleur vir Advent in die Westerse kerk. Soms is blou ook gebruik. In die antieke wêreld was purper die koninklike kleur omdat net die koninklikes die kleurstof kon bekostig.
  • Een van die sterk visuele hulpmiddels in dié tyd is die sogenaamde Adventskrans. Dit bestaan meesal uit vier kerse en ‘n groter wit Christus-kers in die middel.

Drie van die kerse is purper of donkerblou en ‘n vierde rooskleurig. Dit kan bydra tot die gevoel van verwagting deur op elke Adventsondag ‘n kers aan te steek. Die gebruik om gewoonlik elke Sondag ‘n kers aan te steek, terwyl die vorige kerse wat aangesteek is bly brand met die aansteek van ‘n volgende kers. So brand al vier kerse tydens die vierde Sondag, terwyl die groot wit Christus-kers in die middel op Kersdag aangesteek word. Die rooskleurige kers, wat juis ‘n uitsondering van die ander kerse is, word gewoonlik op die derde Sondag aangesteek deurdat hierdie Sondag se kers geassosieer word met die vreugde wat tiperend is van ons Adventvieringe. Die Adventskrans self leen dit uitstekend tot veral skool- en gesinsaktiwiteite rondom die betekenis van Adventstyd. Vir kinders is dit ‘n uitstekende manier om die betekenis van ‘om te wag’ oor die vier weke tot en met Kersdag tuis te bring.

  • In baie tradisies is dit ook ‘n bekende gebruik om kinders in Adventstyd te betrek by die maak van ‘n Adventskalender. ‘n Adventskalender help ons om die dae af te tel na Kersfees toe, en bring dus ook iets tuis van afwagting en ‘n geduldige wag waarvan Advent die betekenis dra. Een van die gewildste vorme van so ‘n kalender is dat dit in die vorm van ‘n huis is met vier vensters en een deur. Dit word gewoonlik op karton geteken en gemaak, maar op so ‘n manier dat die venstertjies en deur kan oopmaak. Verskillende kinders kan dan verantwoordelikheid aanvaar vir ‘n venstertjie en iets daaragter teken of plak wat met die Kersboodskap geassosieer word. Elke Sondag is dit dan deel van die verrassing dat een so ‘n venstertjie oopgemaak word, terwyl die deur op Kersdag self oopgemaak word.
  • Die gebruik van die Kersboom is baie bekend. Tog het dit ‘n sterker godsdienstige betekenis as wat die meeste mense vermoed. Die Kersboom verwys terug na die boom van die lewe in die tuin. Die boom herinner ons so aan die skepping, asook dat Christus weer sal kom om die skepping te verlos (Rom 8:19- 20). Die voorbereiding en versiering van die Kersboom kan iets van die voorbereiding en wag op die koms van die Koning weerspieël.
  • Die tradisie van die Isai-stomp sluit aan by die teksvers uit Jes 11:1, waar ons lees dat ‘n takkie uit die stomp van Isai sal uitspruit. Volgens tradisie word die stomp van Isai (ook genoem die familieboom van Jesus) gesimboliseer deur ‘n droë stomp met ‘n rooi lint daarom.
  • Woorde soos Maranata (kom, Here Jesus) en Immanuel (God met ons) kan ‘n sentrale plek in Adventstyd inneem en vir kinders verduidelik word.
  • Die gedagtes van wag en waak is sentraal in Adventstyd, en stilte is hiervoor belangrik. Stilte kan juis as alternatief dien op die gejaag en geraas wat dikwels met die tyd voor Kersfees gepaardgaan.
  • Die sing van Kersliedere in eredienste en by ander byeenkomste dra by tot die viering van die Adventstyd.

Kleure in Advent en met Kersfees

Die kleure in Advent moet ons herinner aan die koms van die Koning. Die mees algemene kleure wat gebruik word is daarom koningsblou en purper. (Let wel – nie pers nie). Op Kersdag is die kleure wit en goud. Hierdie kleure kan gebruik word ook in die dae na Kersfees tot Epifanie, die 6de Januarie. Die kleur verander dan na groen.

WAT IS EPIFANIE EN WAAR KOM DIT VANDAAN?

Die woord Epifanie dui op die verskyning of manifestasie van God in die wêreld. Die woord het sy betekenis in ‘n ou Oosters-kerklike fees waartydens die geboorte en doop van Jesus gevier is. In werklikheid is Kersfees en Epifanie nie twee afsonderlike feeste nie, maar die feit dat Kersfees ‘n Westerse, en Epifanie ‘n Oosterse oorsprong het, het gemaak dat twee afsonderlike tradisies rondom Kersfees en Epifanie ontwikkel het.

In wese het Kersfees en Epifanie ten nouste met mekaar te make, en daarom word die Kers- en Epifanietyd as aaneenlopend beskou van 25 Desember (die Westerse datum vir Kersfees) tot ná 6 Januarie (die datum vir Epifanie). Epifanie is waarskynlik die oudste van die twee feeste, maar is (soos Kersfees) eers sedert die vierde eeu werklik gevier.

Epifanie word tematies ten nouste verbind met veral die doop van Jesus, maar ook die bruilof by Kana. In die geheel word daar in die tyd ná Epifanie (tot die begin van Lydenstyd) gekonsentreer op Jesus se lewe hier op aarde tot Hy die lydenspad begin loop het.

Wat vier ons in Epifanie en die tyd daarna?

Vanuit die Oosters-kerklike oorsprong van Epifanie is hierdie feestyd mettertyd onderspeel in die Westers-kerklike wêreld en bloot gereduseer tot die bepaalde betekenis wat aan die besoek van die wyse manne geheg is. Sommige woordeboeke verklaar nou nog Epifanie met die woord ‘Driekoningsfees’. In werklikheid is die menswording van Christus die kern waaroor dit in Epifanie (en natuurlik Kersfees) gaan.

Die eerste Sondag ná Epifanie fokus op die doop van Christus en tydens die Sondae daarna word die klem gelê op wat Jesus geleer en gedoen het hier op aarde. Die tyd na 6 Januarie is dus ‘n tyd om te spandeer aan die bestudering en viering van wie die Een wat onder ons kom woon het, werklik is. Terselfdertyd is dit ook die tyd waarin ons, n.a.v. Jesus se doop, kan fokus op hoe getrou ons is aan ons doopbelofte. Daar word dikwels klem gelê op die bestudering van die Bergrede. In Protestantse kerke word daar in hierdie tyd in aansluiting hierby ook nagedink oor die sosiale implikasies van Jesus se lewe en leringe. Epifanie word afgesluit met Verheerlikingsondag, wanneer Jesus se verheerliking op die berg herdenk word. Verheerlikingsondag lei die geboorte in wat sou lei tot Jesus se kruisdood en opstanding.

Wanneer vier ons Epifanie en die tyd daarna?

Die Epifanie-fees val op 6 Januarie. Die tyd daarna word die tyd ná Epifanie (of soms ook gewone tyd genoem. Die tyd na Epifanie loop deur tot en met As-Woensdag wat Lydenstyd inlei.

Gebruike, simbole en rituele in die tyd ná Epifanie

Die simbole en rituele vir dié tyd is nie so algemeen soos bv. in die Adventstyd nie Tog is daar belangrike simbole om van kennis te neem.

  • In die eerste plek is dit ‘n tyd waarin die Bybel met erns bestudeer moet word. Die klem val veral op die gedeeltes oor Christus se verskynings voor sy Lydensweg. Ons word in hierdie tyd herinner daaraan dat Christus waarlik mens was.
  • Die beklemtoning van Christus se doop kan herdenk word met ‘n herinnering aan ons eie doop.
  • Die ster van Betlehem is die sterkste visuele simbool van hierdie tyd. Die ster as simbool van Lig in die duisternis is ‘n simbool van hoop.
  • Dit is belangrik om Verheerlikingsondag te vier nie net as ‘n afsluiting van die tyd na Epifanie nie, maar as ‘n inleiding tot die Lydenstyd. So word ons almal reeds voor die Lydenstyd daaraan herinner dat die Lydenstyd uitloop op die heerlikheid van die opstanding.

Kleure vir Epifanie en die tyd daarna

Die dominante kleur van Epifanie is groen soos in Koninkrykstyd. Op die dag van Epifanie, 6 Januarie, word groen vir die eerste keer in die kerkjaar gebruik. Daarna bly dit groen met die uitsondering van die Sondae waarop die doop en die verheerliking van Christus gevier word, dan is die kleur wit.

WAT IS LYDENSTYD?

Lydenstyd is ‘n seisoen van 46 dae waarin die kerk met vreugde, erns en pyn die versoenende sterwe van Jesus verkondig deur sy lyding in herinnering te roep en daarop te reageer in voorbereiding op die Paasfees.

Waar kom Lydenstyd vandaan?

Die Westerse kerk het in die tweede helfte van die vierde eeu in navolging van die Oosterse kerk begin om as voorbereiding vir Paasfees ‘n vastydperk van 40 dae in te stel. Die getal 40 is op die voetspoor van Jesus, Moses en Elia. Die vas het meestal beteken dat slegs een maaltyd per dag sonder vleis geëet is.

Tradisioneel begin die vastydperk op As-Woensdag. Aanvanklik was die plaas van die as op die kop van ‘n ernstige sondaar, ‘n soort tughandeling en boete-oplegging van die kerk. Later het die as ‘n meer seremoniële funksie gekry waarin die as, gewoonlik van die vorige jaar se palmtakke, op die voorkop van die lidmate in die vorm van ‘n kruis gesmeer word.

Wanneer vier ons Lydenstyd?

Omdat Christene nie op Sondae, die opstandingsdag, gevas het nie, begin Lydenstyd op ‘n Woensdag, 46 dae (40 dae en 6 Sondae) voor Paasfees.

Waar hierdie Woensdag nie besondere aandag kry nie, begin sommige kerke hul Lydenstyd op die Sondag voor hierdie Woensdag (dus sewe Lydensweke) en ander weer op die Sondag ná hierdie Woensdag (ses Lydenssondae). Hierdie Leesrooster volg die tradisie waar Lydenstyd begin op die Woensdag ná Verheerlikingsondag.

Simbole, rituele en gebruike in Lydenstyd

  • Die kruis is die sentrale simbool in Lydenstyd. Die kruis herinner ons aan die kruisiging van Jesus, ‘n teken van sy lyding en sterwe, dus is dit nie toepaslik om die kruis te versier nie.
  • ‘n Doringkroon of spykers as ander simbole kan saam met die kruis gebruik word.
  • Lydenstyd is ‘n tyd van hertoewyding. Daarom staan dissipelskap sentraal. Lydenstyd is dus ‘n tyd van toerusting vir dissipelskap.
  • Die gebruik van die vas van voedsel in hierdie tyd staan in die teken van hertoewyding. Hierdie gebruik kan met ‘n bietjie verbeelding in ons huise met vrug gebruik word. As teken van ons bereidheid om op te offer vir die evangelie, kan daar bv. besluit word om in hierdie tyd te vas van ‘n gewoonte, van die lees van tydskrifte, die kyk van TV ens. Daar kan ook besluit word om van sekere voedselsoorte te vas.
  • Lydenstyd is ‘n tyd van bepeinsing en stilte. Afsondering is daarom baie nodig. Hoewel daar in hierdie tyd baie nagedink word oor God se oordeel oor die sonde is dit ook ‘n tyd om ons te verwonder oor die kruisiging as dié liefdesdaad van alle tye.
  • Lydenstyd is ‘n gereedmaak om vernuwing in ons lewens te ontvang. Die pynlikheid van die erkenning van ons eie sonde is hiervoor noodsaaklik. Verootmoediging, skuldbelydenis en boetedoening is in hierdie tyd prominent, maar dit staan alles in die teken van die nuwe lewe wat ons simbolies ontvang op Paassondag. Die ‘as’ van As-Woensdag is ‘n simbool hiervan.
  • Van die wonderlikste kerkmusiek is Lydensmusiek. Hierdie musiek is ‘n gawe aan ons om in hierdie tyd die lyding van die Here Jesus Christus te beleef. Nog beter as om net daarna te luister is om self deel te neem aan ‘n kooruitvoering of die gereelde sing van Lydensliedere
  • Die rituele en simboliek van Palmsondag en die Heilige Week word uitvoerig behandel in die stukke van hierdie week.

Kleure in Lydenstyd

1. Op As-Woensdag is die kleur grys. Daarna vir die res van Lydenstyd word donker aardse kleure voorgestel. Pers word dikwels in hierdie tyd gebruik maar dit het dalk al té veel van ‘n begrafnis betekenis gekry.

2. Die kleure van die Groot Lydensweek en Paasnaweek is belangrik omdat dit die dramatiese karakter van hierdie tyd kan onderstreep. Vanaf Palmsondag tot die Donderdag voor Goeie Vrydag, word ‘n dieprooi gebruik om die bloed van Christus te simboliseer.

3. Op Goeie Vrydag en die daaropvolgende Saterdag, word geen kleure of enige versierings gebruik nie. Die weerhouding van versierings staan in kontras met die baldadigheid van die versierings en kleure wat gebruik word op Paassondag en die tyd daarna.

WAT IS PASE?

Pase is die hoogtepunt van die kerklike jaar wanneer ons die opstanding van Jesus Christus uit die dood herdenk. Alles wat ons doen, herinner ons daaraan dat hierdie die klimaks van die hele jaar is vir die gelowiges. Dit is byna asof die gelowiges op hierdie dag nie genoeg kan kry van die viering van die oorwinning nie, en daarom strek die viering van die opstanding oor vyftig dae.

Die belangrikheid is so sentraal in die evangelie dat dit byna onmoontlik is om ‘n Christen te wees en nie die opstanding te vier nie. Tog is dit asof die viering van die opstanding net te verrassend is, asof die verbasing hieroor te groot is vir gelowiges om dit voluit te vier. Wie die opstanding werklik ernstig opneem, sal gou vind dat dit hier om veel meer gaan as oppervlakkige goedgelowigheid in die positiewe dinge in die lewe. Die opstandingsevangelie dryf die spot met ons ongeloof en ons verkleefdheid aan die dood.

Wanneer vier ons Paasfees?

Paasfees kan nie losgemaak word van die Kruisgebeure nie. Die vier dae wat begin by Heilige Donderdag en eindig by Paassondag, kan gesien word as een onafgebroke liturgie. Tydens hierdie vier dae beleef die pelgrim ‘n eksodus wat deur die dood na die nuwe lewe lei.

Op Heilige Donderdagaand word die laaste Avondmaal herdenk, gewoonlik met die viering van die Nagmaal. Goeie Vrydag is die dag waarop ons die kruisiging van Jesus Christus herdenk. Op hierdie dag word die kerke gestroop van alle versiering en simboliek. Alleen die beker en die bord is daar om ons te herinner aan Christus se bittere lyding.

Heilige Saterdag is die een dag waarop daar geen rituele voorgeskryf word nie. Op hierdie dag dink ons aan Christus in die graf en daarom is dit ‘n dag van stille afwagting. Die stilte is nie sonder passie nie, maar vol van gespanne afwagting op die uitkoms van Christus se worsteling met die dood. Byna soos mense wat nie meer kan wag nie, is die gebruik om in die nanag op te staan en saam te kom vir die nagwaak. In hierdie donker ure is ons bewus van die stryd, maar ook van die wonder van die opstanding. Met die eerste teken van die nuwe dag, tradisioneel die eerste hanekraai (later het dit sonopkoms geword), breek die vreugde van die oorwinning plotseling deur met die aansteek van die Paasligte (meestal is dit kerse), die bediening van die doop en bevestiging van nuwe lidmate.

Simbole, rituele en gebruike in Paastyd

Dit is belangrik dat ons oorweldig word deur die wonder van die opstanding, en ons nugterheid en beredeneerdheid getemper word deur die vreugde van die feestelikheid. Hierdie is dramatiese oomblikke wat op velerlei maniere gesimboliseer word:

  • Die sentrale simbool met Paasfees en in die tyd daarna is lig wat deurbreek. Die opkomende son herinner ons elke dag aan Christus se oorwinning oor die dood.
  • In die tyd van die opstanding is musiek weer baie belangrik. Die vreugde oor die opstanding is so groot dat dit ons laat oorgaan in lofprysing.
  • Hoewel die Paaseier ‘n baie kommersiële Paassimbool geword het, is die bedoeling van die versierde eiers om ons aan nuwe lewe te herinner.
  • Lofliedere en trompetgeskal is in kontras met die stilte van die vorige dag.
  • In kontras met die vas van Lydenstyd, word daar in Paastyd en veral met Paasfees heerlik feesgevier deur allerlei lekkernye te geniet. Soet is tog die smaak wat ons aan die oorwinning laat dink.
  • Die oorwinning is nie maar net ‘n private aangeleentheid nie, maar ook ‘n openbare saak, en daarom is daar die gebruik om in hierdie tyd ‘n optog in die strate te hou met musiek en simbole.
  • Met al hierdie dinge herinner ons mekaar op hierdie dag aan die grootste van alle dramas: die Heer het opgestaan, die Heer het waarlik opgestaan.
  • Paastyd is ‘n tyd waarin nuwe lewe gevier word. Daarom is dit gebruiklik om hierdie tyd die doop te bedien en nuwe lidmate te bevestig in gemeentes. Vir ons wat gedoop is en reeds lidmate is, is dit ‘n tyd om ons doop en belydenis te vernuwe d.m.v. her-toewyding. Ons moet hierdie tyd aangryp as ‘n tyd waarin ons opnuut kan identifiseer met die drama van nuwe lewe uit die dood. So maak ons gereed in die Paastyd vir die uitstorting van die Heilige Gees. Die eksodus begin by die As-Woensdag en eindig by die vuur van Pinkster. Selfondersoek en skuldbelydenis word opgeneem in wedergeboorte, van sondebesef en die dood word ons saamgeneem op weg na die opstanding en die ewige lewe.
  • By ons aan die Suidpunt van Afrika, is dit herfs – dit word stadigaan weer winter. Dit lyk of die bome sterf as hulle die goue blare afgooi. Vir ons kan die natuur nou eerder wys presies hoe diep ons geval het en hoe dood ons was. Dan kan ons vreugde soveel groter wees as ons daaraan dink dat Jesus hierdie dood vir ons oorwin het deur op te staan uit die graf.

Kleure in Paastyd

Kleur speel ‘n baie belangrike rol in Paastyd. Dit staan in skrille kontras met die somberheid van die kleure van Lydenstyd.

Op Paassondag en deur die hele Paastyd is die dominante kleure wit en goud. Kleure van oorwinning en vreugde. Ander vrolike kleure wat die glorie van Christus se heerskappy oor die dood beklemtoon, kan ook gebruik word. Dit is belangrik om ons huise en kerke in hierdie tyd met baie blomme te versier.

WAAR KOM DIE PINKSTERTRADISIE VANDAAN?

Paassondag en Pinkstersondag het die twee dae geword wat die oudste en belangrikste seisoen in die Christelike kalender omraam het. Dit was ‘n periode van vyftig dae. Eintlik is oorpronklik nie net na die laaste dag nie, maar na die hele seisoen verwys as ‘Pinkster’. Die Engelse ‘Pentecost’ kom van die Griekse ‘pentekoste’ wat ‘vyftig’ beteken. Die 50 dae handel dan ook nie net oor Jesus en meer spesifiek oor sy opstanding nie. Dit is ‘n tyd waar die werk van al drie Persone en God gevier word: agter alles staan God as Vader, as Skepper en Herskepper wie se verlossingsplan deur Christus en die Gees waar word. Christus het opgestaan en so die oorwinning oor die dood bekragtig. Maar dis die Gees wat aan ons geloof skenk en wat die opstandingslewe in ons bewerk. Die Gees skakel ons by God se plan in: as ontvangers én verspreiders van die Nuwe Lewe.

Soos die Pasga was die Pinksterfees ook oorspronklik ‘n Joodse fees. Dit was die naam wat Griekssprekende Jode gegee het aan die Dag van die Eerste Vrugte of Fees van die Weke (Shabuoth), die oesfees waarvan Lev 23:16 praat. Gedurende die eerste eeu nC het die Jode hierdie fees begin assosieer met die ontvangs van die Wet op die berg Sinai. Christene het die parallel getrek tussen die Jode se ontvangs van die wet en hulle ontvangs van die Gees. Dit kan moontlik selfs wees dat Paulus na hierdie kontras verwys in 2 Kor 3:7-8.

Wat vier ons met Pinkster?

Op Pinkstersondag vier die kerk die uitstorting van die Heilige Gees, toe tonge van vuur en die gawe om in tale te praat oor die dissipels gekom het.

Die dissipels, wat aan die treur was oor Jesus se weggaan, is op hierdie dag vervul met blydskap en kragtig in beweging gebring om die nuus van Jesus se opstanding die hele wêreld in te dra. ‘n Mens kan amper sê dat die kerk op hierdie dag gebore is. Pinksterdag is inderdaad die verjaardag van die kerk!

Simbole, rituele en gebruike met Pinkster

Die kerk het tradisioneel lidmate gedoop wat nog nie met Paassondag gereed was nie. Die viering van die verjaardag van die kerk is inderdaad ‘n goeie tyd om ook die geestelike geboorte van nuwe Christene te vier!

Vir reeds gedoopte lidmate is dit weer ‘n goeie geleentheid om hulle doopbeloftes te hernuwe.

Dit is ook die gebruik dat daar op hierdie dag aalmoese uitgedeel word aan die armes.

Spesiale klem word gelê op gasvryheid aan vreemdelinge.

Verder is dit die gebruik om op hierdie Sondag spesiale musiek en uitstallings van kuns, handewerk, blomme of enige iets wat die Gees se gawes aan die gemeente simboliseer, te hê.

Simbole en handelinge laat die klem val op die talewonder, die eenheid van die kerk (dieselfde Gees woon in alle gelowiges) en die uitreik-karakter van die kerk. ‘n Duif, tonge van vuur of ‘n afwaartse pyl kan die Heilige Gees simboliseer, ‘n skip of ‘n reënboog simboliseer die kerk.

Gesinne kan in hierdie tyd gerus ‘n duif uit karton knip en dit op hulle voordeure plak!

Hemelvaart en Pinksterdag is aanvanklik saam gevier, sodat die indruk nie geskep word dat die dissipels op ‘n stadium totaal van God verlaat is nie. Later is die twee vierings geskei.

Die tien dae tussen die Hemelvaart en Pinkster het die karakter verkry van ‘n tyd van afwagting tot die Gees die Kerk nuut maak en uitstuur. Pinksterbidure het in die NG Kerk-familie so ‘n tyd van afwagting geword. Die bidure is egter nie ‘n gebruik in die res van die wêreld se kerk nie.

In 1860 het groot herlewings in die Kaapse NG Kerk-familie begin opvlam. Andrew Murray het ‘n groot aandeel gehad dat die herlewings sterk sendinggerig was. Die herlewing het oor die hele land versprei. Gebed en die werking van die Heilige Gees is beklemtoon. In sommige gemeentes is daagliks vir gebed bymekaargekom. Hier het Pinksterbidure (en trouens ook die Week van Gebed) ontstaan. Dis belangrik om in Pinkstertyd besondere klem te lê op ons getuienis na buite te laat val, en voorbidding vir sending en plaaslike sendingaksies kan meer aandag kry. Soos God vir Jesus gestuur het, stuur Hy ons nou verder met die krag van sy Gees.

Die Pinksterbidure is verder ‘n goeie tyd om terug te kyk op die Paassiklus en om onsself af te vra hoe ons die beweging ‘from ashes (Lydenstyd) to fire (Pinkstertyd)’ beleef het. Dit is ‘n tyd vir toegespitste vernuwing in die kerk. Veral is dit ‘n tyd waar die kerk ontdek dat sy ‘n vreemde organisasie is. Waar alle ander organisasies daar is vir hulle lede, is hierdie organisasie, die kerk, daar vir sy nie-lede. Die wese van die kerk is dat die Gees ons die wêrld instuur.

Kleure in Pinkster

Die kleure wat veral op Pinksterdag gebruik word is rooi en goud om die tonge van vuur wat neergedaal het te simboliseer.

WAT IS KONINKRYKSTYD?

Die tydperk na Pinkster – tot en met Advent – staan algemeen in die kerklike kalender as ‘gewone’ tyd bekend, maar in hierdie Leesrooster verwys ons daarna as Koninkrykstyd. Die tipering van ‘gewone’ tyd verwys na die tweede helfte van die kerklike jaar in onderskeiding van die besondere of primêre feeste op die kerklike kalender (Advent, Kersfees, Lydenstyd, Paasfees en Pinkster).

Wanneer vier ons Koninkrykstyd

Hierdie seisoen na Pinkster begin met Triniteitsondag en eindig met die Sondag van Christus die Koning. Enersyds sluit dit Pinkster af en lei later die seisoen van Advent in.

Koninkrykstyd val by ons (in die Suidelike Halfrond) in herfs en veral in die winter waartydens ons ‘die groen’ van die natuur sien verdwyn. Vanuit die natuur beleef ons hier in Suider-Afrika (anders as in die Noordelike Halfrond) die tekens van afsterwe en doodsheid.

Dit is egter die uitdaging van Pase en Pinkster om die krag van die opstanding te midde van hierdie sigbare tekens/ werklikheid te verkondig, te bely en liturgies te ervaar en uit te leef.

Wat vier ons in Koninkrykstyd?

In hierdie seisoen (soos die naam ook aandui) vier ons die vestiging van die heerskappy / Koninkryk en handelinge van die Drie-enige God (Skepper, Verlosser / Bevryder en Trooster) in elke faset van ons lewe en die wêreld. Ons taak is dus om in hierdie tyd die wonderlike gawes wat ons ontvang het met al die feeste, uitleef in die lewe van elke dag uit te leef.

Koninkrykstyd herinner ons telkens (op die dag van die Here) aan die eenheid en interaksie tussen ‘belydenis en lewe’; tussen ‘teks en konteks’; tussen ‘kerk en wêreld’; tussen ‘die reeds en die nog-nie’; tussen ‘woord en daad’. Dit herinner ons verder elkeen daaraan om ‘liturgie en lewe’; ‘teks en konteks’; ‘skriftuurlik en aktuele temas’ in die liturgie en die prediking sinvol te integreer.

Simbole, gebruike en rituele in Koninkrykstyd

  • Die sentrale simbool van hierdie tyd is dié van die kerk as ‘n bootjie met ‘n kruis op. Dit simboliseer die kerk as draer van die kruis in die wêreld.
  • Hierdie tydperk bied meer ruimte en vryheid aan die Christelike geloofsgemeenskap (as tydens die primêre Christelike feeste) om die Kerklike (Christelike) Kalender en die Burgerlike (Sekulêre) Kalender met mekaar te integreer en te versoen.
  • Die Protestantse kerke vier in hierdie tyd ook die geboorte van die Hervorming, toe Luther sy stellings vasgespyker het teen Wittenberg se kerk se deure.
  • Die Skriflesings en teksgedeeltes wat gedurende hierdie seisoen in die kerklike jaar voorgehou word, hou verband met die tema dat Jesus die Here van alle here, die Koning van alle konings is.

Kleure in Koninkrykstyd

Die kleur van Koninkrykstyd in die kerklike jaar is groen (en skakering van groen). Die kleur op sigself verwys na lewe, groei en vooruitgang.

Liturgiese Kleurgebruik

SWART: Die simbool van die dood.

Die liturgiese kleur van Goeie Vrydag.

BLOU: Die kleur van lug.

Simboliseer die hemel.

Kan ook gebruik word om Waarheid mee uit te beeld.

Beteken aanvaarding en is die liturgiese kleur van Advent.

BRUIN: Die kleur van spirituele dood en vernedering.

GRYS: Die kleur van as.

Verteenwoordig soms belydenis en kan gebruik word gedurende Lydenstyd.

Is die kleur tussen swart en wit en word gebruik om die sterflikheid van die liggaam en die onsterflikheid van die siel mee uit te beeld.

GROEN: Die kleur van plantegroei en ontspring uit die lente.

Word gebruik om die oorwinning van lewe teenoor die dood uit te beeld.

Die liturgiese kleur van Epifanie en Koninkrykstyd.

PERS: Die kleur van verootmoediging en rou.

Koninklikheid.

Die liturgiese kleur van Advent en Lydingstyd.

ROOI: Die kleur van bloed.

Die kleur van vuur.

Die liturgiese kleur van Pinkster.

WIT: Die simbool vir suiwerheid, onskuld en heiligheid.

Die liturgiese kleur van Kersfees en Paasfees.

Word soms deur silwer voorgestel.

GEEL: Die kleur van lig.

Word gebruik om Goddelikheid mee voor te stel

(Uit: Symbols in Christian Art & Architecture)