Sondag 29 Maart 2009
Om onder ‘n nuwe verbond te lewe
Die kerk is te realisties. Die kerk kyk hom vas teen die realiteite van die dag. Die armoede wat ons inhaal, die markte wat val, die politiek wat ons onseker maak, mense wat al hoe meer moet kompeteer vir werk. Die kerk het nie raad hiervoor nie. Want die kerk is te realisties, en hoop te min.
Dis hierdie gedagtes wat deur ‘n mens se kop gaan wanneer jy die aangrypende stuk in Jeremia 31:31-34 lees. Dis ‘n stuk waarin God sê dat Hy ‘n nuwe verbond met “Israel” sal sluit. Dis ‘n stuk van ruwe hoop en nuwe toekoms.
En beslis was dit ‘n tyd toe “Israel” min hoop kon gehad het. Dit was net na die jaar 587 vC. Jerusalem het na ‘n lang beleg geval. Die tempel was in puin. Die mense van die Suidryk is weggevoer na Babilon. Nebukadneser het geseëvier.
Dít was die realiteite: daar was van ‘n toekoms vir “Israel” geen sprake nie. Hulle was bannelinge in ‘n land ver van hulle verwoeste tempel.
En hier kom Jeremia, die doemprofeet, die klaagliedskrywer – en hy sê vir die mense God sluit ‘n nuwe verbond met hulle. Die toekoms behoort aan God, en Hy gaan dit met hulle deel.
En dis groot woorde hierdie. Hierdie is die enigste plek in die hele Ou Testament waar die uitdrukking “nuwe verbond” voorkom. En wat is hierdie nuwe verbond? Wel, skynbaar sal almal weet wat dit is, want die een sal dit nie meer vir die ander hoef te leer nie (Jer 31:34).
En die nuwe verbond het nog ‘n ander wonderlike kenmerk: dit is nie soos die vorige wet wat op kliptafels geskryf is en by Sinai aan die Israeliete gegee is nie. Dit is op die harte van mense en in hulle gedagtes geskryf. Vers 33 sê treffend: “Dit is die verbond wat Ek in die toekoms met Israel sal sluit, sê die Here: Ek sal my woord op hulle harte skryf en dit in hulle gedagte vaslê.”
Ja, inderdaad is die nuwe verbond glad nie eers ‘n wet nie. Dis nie ‘n nuwe stel reëls waartoe ons verplig word nie. Inteendeel, dis ‘n nuwe stel insigte en dade waartoe ons bevry word.
Ja, Jeremia was ‘n doemprofeet. Maar die hoop wat hy verdoem het, was valse hoop. Valse hoop op die tempel as ‘n gebou. Hoop op die ekonomie. Hoop op die militêre. Hoop op die politiek van die dag. Hoop op die mens se trots en eie krag. Hoop dat jy die toekoms vir jou kan vat solank jy net die wet letter vir letter nakom.
En nou was Jerusalem verwoes. Die tempel. Die volk. Die trots. En nou bring Jeremia ‘n nuwe boodskap: God sal ‘n nuwe verbond met julle sluit. Alles is verwoes, maar nie die toekoms nie.
En wat beteken hierdie nuwe verbond nou vir ons vandag? Kan ons ook opgewonde daaroor word? Beteken dit ook vir ons dat God nog lank nie klaar is met ons nie?
Dis belangrik om juis hierdie tyd van die jaar hieroor na te dink. Want dis Lydenstyd. Vandag, die 29ste Maart, is dit die vyfde Sondag in Lydenstyd. Dis ‘n tyd waarin ons spesifiek daaraan dink dat Jesus gely het sodat ons onder die nuwe verbond kan leef.
Dis net voordat hy gekruisig is, dat Jesus saam met die apostels aan tafel was om die paasmaaltyd saam met hulle te eet voordat Hy ly. En na die maaltyd het hy die beker geneem en gesê (Lukas 22:20: “Hierdie beker is die nuwe verbond, beseël deur my bloed, wat vir julle vergiet word.”
Hierdie nuwe verbond is ons s’n. God het dit op ons harte geskryf, en Jesus het dit met sy bloed beseël.
En om onder hierdie verbond te lewe, beteken dat ons elkeen besluit om lid van ‘n nuwe gemeenskap te wees. ‘n Geloofsgemeenskap. ‘n Gemeenskap wat homself rondom God se wil skaar. ‘n Gemeenskap wat volgens Jesus se waardes lewe. Elkeen van ons het die wil van God in ons harte en gedagtes ingeskryf, en kan daarmee lewe as verlostes.
En ons durf in die Lydenstyd dink hoe ons as verlostes lewe. Ons is mense wat lewe in genade en nie in oordeel nie, in die lig en nie in die donkerte nie, in die vryheid wat hoop bring, en nie in die gebondenheid van mense wat nie van sonde kan loskom nie. En wat is hierdie sonde waarvan ons moet loskom? Dis maar nog dieselfde as in Jeremia se tyd. Dis selfverheerliking, valse trots, disrespek teenoor ander, vrees om te faal – al die dinge wat die lewe hier op aarde hel maak.
Maar veral is sonde om nie te hoop nie. Om nie die nuwe verbond gestand te doen nie. Om ons weg te draai van die nuwe verbond wat God met ons gesluit en Jesus met ons verseël het.
En daarom kan ons onsself hier met Lydenstyd afvra of ons werklik lewe soos gelowiges wat nuut verbind is aan God se wil.
Miskien is ons te realisties, te bang om hoopvol te lewe. Dan is dit tyd dat ons vry word, en soos verlostes lewe – wat hoopvol betrokke is by ons eie toekoms, en ook by ander se lyding.
John Bright was vir 35 jaar lank professor in Ou Testament aan die Union Theological Seminary in Richmond, Virginia, in die VSA. Hy is in 1995 op 86jarige ouderdom oorlede. Hy was ook ‘n predikant van die Presbiteriaanse kerk, en kon op meesterlike wyse die insigte van die Bybel in preke vertaal. Hy het ook ‘n kommentaar op Jeremia vir die bekende Anchor kommentaarreeks geskryf. En dis hy wat ‘n mens se oë oopmaak vir Jeremia, die profeet van hoop, waarna ons vandag gekyk het terwyl ons oor Jesus se lyding nadink.
Dis dan seker gepas dat ons met ‘n aanhaling van Bright afsluit. Dit kom uit ‘n artikel wat hy in Interpretation (20.2:188-210) geskryf het, lank terug in 1966 al. Ons moet onthou dat Bright self opgekommandeer was om in die Tweede Wêreldoorlog as kapelaan diens te doen. Bright weet dus hoe lyk die gesig van menslike ellende, veral ellende wat deur oorlog en verwoesting veroorsaak word – soos dit ook die geval was met die val van Jerusalem. In hierdie aanhaling waarmee ons afsluit, beskryf Bright die nuwe gemeenskap van gelowiges wat onder die nuwe verbond lewe, wat nie net uit die hoop lewe nie, maar ook die samelewing radikaal met sy Jesus-waardes verander:
And we know that if there is any hope for this world, it lies in the direction of some community of (hu)mankind under a just and universally recognized law. But we also know that it must be some greater community than any we have ever known. And we sense that Jeremiah is telling us of it. Here is no community of mutual interests, mutual defense; here is no colonial power imposing its will by force on subject peoples. Here is a new and revolutionary society of faith, willingly organized under the law of God. And here, we sense, is the hope of the world: that God’s rule come to (wo)men; that (wo)men accept his grace and willingly live in obedience to his law; that self-deification and the worship of false gods and goals, pride and complacency, the fear and contempt of others – the sins that turn this world into a jungle – be blotted out, and that (wo)men “know God” in every dealing with the brother/sister. That is indeed our hope: the creation of a new society of redeemed (wo)men.”
Christina Landman
Seisoen van Luister PowerPoint
Geen verdere Leesrooster Preekriglyne oor Jer 31 beskikbaar nie.